EMPORIOS DESCRIPTION

ABOUT iLANDarchitects > NISYROS > ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ - EMPORIOS DESCRIPTION

Η Νίσυρος βρίσκεται στο νοτιανατολικό Αιγαίο και ανήκει στα Δωδεκάνησα. Το νησί είναι, γεωλογικά, ο κρατήρας ενός ηφαιστείου που υψώνεται επτακόσια μέτρα περίπου πάνω από την στάθμη της θάλασσας. Ένα δεύτερο υψόμετρο εξακοσίων μέτρων δημιουργεί την “εσωτερική ζώνη” του νησιού δηλαδή στις πλαγιές της καλδέρας.

Στην Νίσυρο υπάρχουν σήμερα τέσσερις κατοικημένοι οικισμοί, το Μανδράκι, οι Πάλλοι, τα Νικιά και ο Εμπορειός οι οποίοι χρονολογούνται τουλάχιστον από τον 16^ο αιώνα. Ερείπια άλλων παλαιοτέρων οικισμών σώζονται σε διάφορα σημεία του οικισμού τα οποία όμως ελάχιστα έχουν ερευνηθεί.

Παλαιότερος ίσως εκ των τεσσάρων οικισμών που προαναφέρθηκαν είναι ο Εμπορειός. Πρόκειται για αρχικά οχυρωμένο οικισμό χτισμένο στις βόρειες πλαγίες της καλντέρας του ηφαιστείου, σε υψόμετρο περίπου 400 μ. ο οποίος απέχει 8 χλμ από το λιμάνι και τον κύριο οικισμό της Νισύρου, το Μανδράκι.

Ο Εμπορειός έχει κηρυχτεί ως τόπος ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας και προστατεύεται τόσο από το Υπουργείο Πολιτισμού (ΦΕΚ 455/3-8-1981), όσο και από το Υπουργείο Περιβάλλοντος (ΦΕΚ 237 Δ/2002).

Στο νότιο και υψηλότερο τμήμα του οικισμού σώζεται ως σήμερα εγκαταλειμμένο ιπποτικό κάστρο το οποίο κατά τους ιστορικούς χρόνους έφερε το όνομα Παντονίκη. Το οχυρό αναπτύσσεται γραμμικά στον άξονα βορά - νότου ενώ στο εσωτερικό του διατάσσονταν γραμμικά εικοσιπέντε περίπου διώροφες κατοικίες οι οποίες σήμερα σώζονται σε χαμηλά ερείπια. Πρόκειται για κυρηγμένο από το ΥΠΠΟ αρχαιολογικό χώρο. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση ο Εμπορειός βρισκόταν αρχικά στην σημερινή θέση του οικισμού Πάλλοι. Ωστόσο, κατά τα χρόνια της πειρατείας μεταφέρθηκε στη σημερινή θέση όπου, όπως αναφέρθηκε, υπήρχε ήδη το οχυρό Παντονίκη. Έτσι, τo κάστρο, του Εμπορειού ταυτίζεται με τον αρχικό πύρινα του οικισμού και κατοικούνταν έως το 1933, όταν καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό (Μ=6,6) και στη συνέχεια εγκαταλείφτηκε για να αναπτυχθεί ξανά στις παρυφές της βορειοανατολικής πλευράς. Το κάστρο του Εμπορείου, όπως φαίνεται και σε παλαιότερες φωτογραφίες προστατευόταν από ισχυρά τείχη που ταυτίζονταν με τις εξωτερικές πλευρές των κατοικιών. Η είσοδος σε αυτό γινόταν από την ανατολική και την δυτική πλευρά. Οι δύο είσοδοι ενώνονται με καλντερίμι εκατέρωθεν του οποίου διατάσσονταν κατοικίες. Η ανατολική είσοδος σώζεται ως σήμερα σε αρκετά καλή κατάσταση. Μέσα στο κάστρο σώζεται ως σήμερα σε καλή κατάσταση ο ναός των Ταξιαρχών.

Σύμφωνα με την βιβλιογραφία στον Εμπορειό κατοικούσαν το 1955 περίπου 2.500 κάτοικοι. Από τότε, λόγω μετανάστευσης, ο πληθυσμός μειώθηκε σταδιακά για να φτάσει σήμερα τα 18 άτομα.

Σήμερα, στον Εμπορειό διακρίνονται περίπου 300 κατοικίες. Η κατάσταση των κατοικιών που σώζονται γενικά σήμερα στον Εμπορειό είναι μάλλον κακή, ωστόσο από την παρατήρηση των ερειπίων συνάγονται ασφαλή συμπεράσματα για την οικοδομική και την μορφολογία των κτιρίων αυτών. Οι κατοικίες ήταν σχεδόν πάντα στενομέτωπες και διώροφες. Η επικάλυψη των κτιρίων γινόταν με επίπεδο δώμα μέσω του οποίου γινόταν η συλλογή του νερού στις στέρνες. Οι εξωτερικοί τοίχοι ήταν από λιθοδομή ενώ τα πατώματα και ο σκελετός του δώματος ήταν από ξύλινες δοκούς. Τα ανοίγματα έφεραν λίθινα πλαίσια, με οριζόντια ή ελαφρώς τοξωτά λίθινα πρέκια. Οι επιφάνειες των εξωτερικών τοίχων ήταν ανεπίχριστες και έφεραν φαρδιά αρμολογήματα από ασβεστοκονίαμα με τοπικά αδρανή. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω τα κτίρια ήταν διώροφα, διάταξη η οποία εξυπηρετούσε την λειτουργικότητα του σπιτιού. Συγκεκριμένα, επειδή τα οικόπεδα ήταν πάρα πολύ μικρά, όπως και το υπό μελέτη, ήταν αδύνατον να αναπτυχθούν όλες οι λειτουργίες του σπιτιού σε μία στάθμη, δηλαδή σταβλισμός των ζώων, μαγειρείο, σάλα ύπνου και σάλα διημέρευσης.

Σήμερα, στον Εμπορειό, οι παλαιές κατοικίες αγοράζονται από νέους ιδιοκτήτες και αναστηλώνονται με σχετικά γρήγορους ρυθμούς, δυστυχώς όχι πάντα σύμφωνα με τα παραδοσιακά μορφολογικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου οικισμού. Έτσι η ανάγκη για ορθή αποκατάσταση των κτιρίων καθίσταται αναγκαία προκειμένου να προστατευτεί, να διασωθεί και να αναδειχθεί τόσο η ιστορική, όσο και η αρχιτεκτονική αξία του σπάνιου αυτού συνόλου.

Nisyros is located in the southeastern Aegean Sea and belongs to the Dodecanese island complex. The island is geologically, the crater of a volcano that rises seven hundred meters above sea level. A second six hundred meters altitude creates the "inner zone" of the island that is forms the slopes of the caldera.
In Nisyros there are currently four inhabited settlements, Mandraki, Palli, Nikia and Emborios which date back at least to the 16th century. Ruins of older settlements are preserved in various parts of the island but they have barely been researched.

Perhaps the oldest of the four settlements mentioned above is Emporeios. It was originally a fortified settlement built on the northern slopes of the caldera of the volcano, at an altitude of about 400 m. Emporios is situated 8 km from the port and the main village of Nisyros, Mandraki.
Emporios has been designated as a site of special architectural value and is protected by both the Ministry of Culture (Government Gazette 455 / 03.08.1981), and the Ministry of Environment (OG 237 D / 2002).

In the southern, and highest part of the village, remains today, abandoned, the midevel castle which in historic times bore the name Pantonikli". The fortress grows linearly in the north - south axis while inside were arranged linearly, twenty five two storey houses which still remain in low ruins. The castle is a listed archaological site. According to oral tradition, Emporios was originally situated whwre the current position of the settlement of Palloi is. However, during the years of piracy people moved to its present position where, as mentioned, there was already the Pantoniki fortress. So like the castle, of Emporio coincides with the original igneous settlement and inhabited until 1933, when it was destroyed by a strong earthquake (M = 6.6) and then abandoned to grow again on the outskirts of the northeastern side.

The castle of Emporios, as shown in earlier photos, was protected by strong walls reflecting the outer sides of the housing. The entrance to it was from the east and west side. The two inputs are combined with a narrow path. The east entrance remains today in a good condition. Inside the castle exist today in good condition, the church of the Archangels.
According to the literature, in 1955, in Emporios were living about 2,500 inhabitants. Since then, due to migration, the population decreased gradually to reach today 18 people.

Today, in Emporio we distinguish about 300 homes. The situation of the old houses today is rather poor, but from the observation of the ruins we have reached firm conclusions about the construction, the morphology and the typeology of these buildings. The houses were almost always narrow front and had two stories. The coating of the buildings was a flat roof through which was to collect water in cisterns. The exterior walls were made of stone while the floors and the skeleton of the roof was made of wooden beams. Openings carried stone frames with horizontal or slightly arched stone lintels. The surfaces of the exterior walls were unplastered and brought loose mortar joins with local aggregates. As mentioned above, the buildings had two levels, a provision which served the functions of the house. Specifically, because the properties were too small, it was impossible to develop all the functions of the house in one level, ie housing of animals, kitchen, parlor and sleeping. Finally the houses always had an internal yard situated on the first floor.

Nowdays, in Emporio, the old houses are purchased and restored by new owners so the village is gaining its original shape relatively quickly but unfortunately not always in accordance with traditional morphological and structural characteristics of the settlement. Thus the need for proper rehabilitation of buildings is necessary to protect, to save and enhance both the historical as well as the architectural value of this rare complex.